KPSS Coğrafya Deneme Sınavı 20

Dünya batıdan doğuya doğru döndüğü için doğu­da güneş önce doğar ve daha önce batar. Yoz­gat’ta güneş ufukta en yüksek konumda olduğun­da yerel saat 12.00’yi göstermektedir. Bu durumda Şekil l’deki konum güneşin 12.00’yi geçtiğini yani Yozgat'a göre daha doğuda olduğunu, Şekil ll'deki konum ise güneşin henüz 12.00’ye ulaşmadığını yani Yozgat'a göre daha batıda olan bir kent oldu­ğunu göstermektedir.

Türkiye’de engebe ve yükselti fazla olduğu için; Ekili dikili arazi oranı az, Gerçek alan ile izdüşüm alan arasındaki fark fazla, Ulaşım zor, yol yapım maliyeti yüksek, Akarsu yatak eğimleri fazla, akış hızları yük­ sek, denge profiline ulaşmamışlardır.

Balıkesir Kapıdağ Yarımadası —> Dalga Sinop kıyılarındaki falezler —> Dalga Antalya’daki Elmalı Ovası ve Denizli Pamukkale travertenleri -> Karstik oluşumlu şekillerdir. Mersin Silifke Ovası -> Akarsu biriktirmesi ile olu­şan deltadır.

Ovalar, çevrelerine göre alçak ve geniş düzlük­ lerdir. Ovalar; iklim, tarım ürünleri, toprak, nüfus yoğunlukları gibi özellikleri bakımından farklılık gösterdiği gibi yükselti bakımından da farklılık gös­terirler. Batıdan doğuya doğru ovaların ortalama yükseltileri artar.

Çoruh ve Büyükmenderes’in havzalarındaki yer şekilleri (yükselti) farklı olduğu için vadi özellikleri de farklılık göstermektedir.

Ekvator’a uzaklıkları aynı olan kentlerin sıcaklık­ larının farklı olması nem, denizellik, karasallık ve yükselti gibi faktörlerin farklılık göstermesi ile açıklanabilir.

Türkiye’de deprem riski az olan yerler şunlardır: Konya-Karaman arası Teke-Taşeli yöreleri Mardin-Şanlıurfa arası Doğu Karadeniz kıyıları Batı Karadeniz kıyıları Ergene Havzası

Toplu yerleşmeler yağışın az olduğu, yer şekille­ rinin düz, sade olduğu, tarım alanlarının geniş ve toplu olduğu yörelerde görülür.

Deniz turizmine bağlı olarak nüfus yoğunluğu yıl içinde değişen yöre Antalya'dır. • Genelde yerleşme amaçlı göç alan yöre sanayi etkisi ile Kocaeli’dir. • Kırsal alanda kerpiç malzemelerin yaygın oldu­ ğu yöre Konya’dır. • Doğurganlığın yüksek olduğu yöre Rize’dir.

Yer şekillerinin dağlık ve engebeli olduğu yöreler­ de tarım alanları dar olduğu için tarımsal nüfus yo­ ğunluğu fazla olur. Sivas diğer yörelere göre daha dağlık ve engebeli olduğu için tarımsal nüfus yo­ ğunluğu fazladır.

İklime uygun ürünün ekilmesi, gübrelemenin bilinçli yapılması, sulamanın yaygınlaştırılması, sulamanın yeterince ve zamanında yapılması, iyi cins tohum kullanılması, tarım alanlarında üretimi artıracak gelişmelerdir. Toprağın nadasa bırakıl­ması, toprağın her yıl işlenmesini engellediği için üretimin artması üzerinde olumsuz etki yapar.

Türkiye’de güneyden kuzeye doğru tarım ürünle­ rinin yetişme üst sınırının düşmesi enlem etkisi ile sıcaklıklarının düşmesinin bir sonucudur.

I. numaralı yerde arıcılık, III.numaralı yerde büyükbaş, IV ve V numaralı yerde küçükbaş hayvancılığın gelişmesinde doğal etmenler etkili olmuştur. II numaralı yerde kümes ve besi hayvancılığın ge­lişmesi nüfus yoğunluğunun fazla olması ve pazar­lama olanaklarının kolay olmasının bir sonucudur.

Seçeneklerde verilen demir, boksit, krom ve bo­run rezerv bakımından zengin olduğu yerler doğru olarak verilmiştir. Bakır rezervi en fazla olan yerler Küre, Murgul ve Maden’dir. Samsun bakırın işlendiği bir yerdir.

Kırıkkale’de -» Silah, demir-çelik ve petro-kimya Kastamonu’da -> Kâğıt Samsun'da --*■ Bakır ve sigara fabrikası bulunmak­tadır.

Türkiye’de iç ticaret hacminin yüksek olmasında; •Tarım ve sanayi ürün üretiminin artması ve çe­ şitli olması •Ulaşım, tanıtım ve pazarlama olanaklarının ge­ lişmesi •Nüfusun fazla olması ve bölgeler arasında nüfusun farklılık göstermesi etkili olmuştur.

Haritada taralı olarak belirtilen alanda iklim, yer şekilleri ve tarihî özelliklerinden dolayı kültür, de­niz, yat ve yayla gibi turizm etkinlikleri görülebil­mektedir. Taralı alanda sağlık turizmi diğerlerine göre daha az gelişmiştir. Bu durumun nedeni jeo­lojik yapısı ile ilgilidir.

İzmir’in liman kenti olarak daha fazla gelişmesinde; • Dağların kıyı çizgisine dik uzanması, • İç kesimlerde ulaşımın kolay olması, • Çevresinde ekonomik faaliyetlerinin yoğun olması, • Hinterlandının geniş olması etkili olmuştur.