Online KPSS Tarih Denemesi Çöz 4

İslamiyet öncesinde Türkler genellikle göçebe yaşadıkları için taşınabilir malzemeler üzerine çeşitli motifler işlemiştir. Toplumsal yaşamda hayvancılık önemli bir uğraş alanı olduğu için yaşam koşulları sanatı etkilemiştir. (Cevap B)

Milletler Cemiyeti I. Dünya Savaşı’ndan sonra dünya barışını korumak amacıyla kurulmuştur. ABD Başkanı Wilson, bu cemiyetin kurulmasında etkili olmuştur. İngiltere, Fransa, İtalya Milletler Cemiyeti’ne üye olmuşlardır. Türk Devleti de 1932 yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olmuştur. Ancak ABD Milletler Cemiyeti’ne hiçbir zaman üye olmamıştır. (Cevap B)

Osmanlı Devleti’nde; tımar sisteminin bozulması üretimin azalmasına ve tımarlı sipahiler adı verilen askeri sistemin bozulmasına neden olmuştur. Devlet, tımarlı sipahiler yerine ordunun asker ihtiyacını karşılamak için yeniçeri askerlerinin sayısını artırmış bu da hazine giderlerinin artmasına yol açmıştır. İltizam uygulaması ile Osmanlı Devleti, açık artırma yoluyla bazı yerlerin yıllık vergilerini mültezim adı verilen kişilere satmıştır. Bu uygulama ile hazinenin nakit para ihtiyacı karşılanmıştır

Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyıla Dağılma Dönemi adı verilir. Bu dönemde devlet adamları dağılmayı önlemek için köklü ıslahatlar yapmışlardır. Yapılan ıslahatların halka tanıtılması amacıyla da ilk resmi gazete çıkarılmıştır. Giyim kuşamda yeni tarzın uygulanması II. Mahmut Döneminde (1808 – 1839) gerçekleşmiş memurlar için fes, ceket ve pantolon giymesi mecburiyeti getirilmiştir. Batı tarzı mahkemelerin kurulması ve müslim – gayrimüslim vatandaşların eşit haklara sahip olması Tanzimat Döneminde (1839 – 1876) gerçekleşmiş yeniliklerdir. Ancak ilk matbaa Lale Devrinde 1727 yılında açılmıştır. (Cevap C)

İstanbul Hükümeti Kurtuluş Savaşı’nda Anadolu hareketine ve milli mücadeleye karşı çıkmıştır. Bu anlamda Elazığ (Harput) valisi Ali Galip’i görevlendirerek Sivas Kongresi’nin toplanmasını önlemeye çalışmışlardır. (Cevap C)

Osmanlı İmparatorluğu’nda 3 Kasım 1839’da ilan edilen Tanzimat Fermanı’nın kanun önünde herkes eşit olacak. Mahkemeler herkese açık olacak ve hiç kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak maddesi ile “her gücün üzerinde kanun gücü olduğu” kabul edilmiştir. Böylece Osmanlı ülkesinde anayasalcılık faaliyetleri başlamış. Padişahın yetkileri kısıtlanmıştır. Teşkilat-ı Esasi Osmanlı Devleti ile ilgili bir gelişme değil Yeni Türk Devleti’nin ilk anayasasıdır. Kanun-i Esasi ile Teşkilat-ı Esasi’yi karıştırmayalım lütfen. (Cevap E)

Türkiye Selçukluları’nın Akdeniz ve Karadeniz’e kıyısı olan liman kentlerini fethetmeleri, Anadolu’nun farklı yerlerinde kervansaraylar yaptırmaları ve şehirlerin güvenliğini sağlamaları ticari hayatı canlandırma amacına yöneliktir. Türkiye Selçukluları bu şekilde Anadolu’nun canlı bir ticaret merkezi olmasını sağlamaya çalışmışlardır. (Cevap C)

Atatürk Döneminde toplumsal yaşayışı düzenlemek için kıyafet değişikliği yapılarak toplumun modern bir görünüme kavuşması sağlanmış ayrıca Soyadı Kanunu ile de toplumsal hayatta yaşanan karışıklıklar giderilmiştir. Ancak saltanatın kaldırılması siyasal alanda yapılan bir inkılaptır. Saltanat sistemi ulusal egemenlik anlayışına ters düşmesinden dolayı kaldırılmıştır. (Cevap B)

Türk-İslam dünyasında Çini ve hat süsleme sanatı olarak kullanılmıştır. Küçük boyutlu ve konulu resim sanatı olan minyatür mimari eserlerin süslemesinde kullanılmamıştır. İslam inancına göre resim yasak olduğu için Türk-İslam dünyasında minyatür sanatı gelişme göstermiştir. Ancak minyatür mimari eserlerin süslemesinde değil resim sanatı yerine kullanılmış ve gelişme göstermiştir. (Cevap C)

İnkılap, bir toplumun eskiyen düzene son vererek yeni ve demokratik bir düzeni getirmesidir. Buna göre toplumun kurum ve kuruluşlarının çağın gerektirdiği bir şekilde yeniden düzenlenmesi, çağın ihtiyaçlarına göre devlet ve toplum hayatının yapılandırılması, Atatürk ilkelerinden inkılapçılık ilkesi ile ilgilidir. İnkılapçılık tüm yenilikleri kapsar ve onların zamana göre gelişmesi anlamını taşır. (Cevap B)

Nutuk 1919-1927 yılları arasında olayları anlatan ve Cumhuriyet tarihinin ilk yıllarına ışık tutan önemli bir eserdir. Atatürk bu eserinde Devletçilik politikasının uygulanması ve bu konu ile ilgili yapılması gerekenler hakkında herhangi bir bilgiye yer vermemiştir. Çünkü, Devletçilik politikasının uygulanması ülkemizde 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’ndan sonradır.(D)

Mustafa Kemal’in meclise verdiği önergede yasama ve yürütme yetkisinin meclise ait olduğunu belirtmesi TBMM’nin güçlerbirliği ilkesini elinde bulundurduğunu gösterir. Mustafa Kemal’in bu şekilde TBMM’nin ülke yönetimini üstlenmesi, hızlı kararlar alıp uygulaması ve bir an önce ülkenin kurtuluşunun sağlanması gibi amaçları taşıdığı söylenebilir. (Cevap E)

Demokrasi, egemenliğin millete ait olduğunu gerekli kılar yargısı ulusal egemenlik ile demokrasi kavramlarının birbiri için vazgeçilmez ögelerden biri olduğunu ortaya koyar. Bu ilke doğrultusunda yönetimin din kurallarına dayandırılması demokrasi ve ulusal egemenlik ilkesi ile çelişen bir uygulamadır. (Cevap A)

Mustafa Kemal, Eskişehir – Kütahya Savaşları’ndan sonra Türk ordusunun yenilmesi üzerine ordunun bütün ihtiyaçlarının halk tarafından karşılanması amacıyla 7 – 8 Ağustos 1921’de Tekalif- i Milliye Emirleri’nin çıkarılmasını sağlamıştır. Bu emirler ile ordunun ihtiyaçlarının bir bölümü karşılanmış ve Sakarya Savaşı’nda büyük bir başarı kazanılmıştır. Dolayısıyla Tekalif-i Milliye Emirleri Sakarya Savaşı’ndan önce yayımlanmıştır. (Cevap A) 15. Cumhuriyet Döneminde dış ticaret açığını azaltmak, bağımsız bir ticaret oluşturmak amacıyla yerli malı kullanımı teşvik edilmiştir. Bu amaçla yurt dışından getirilen ithal ürünlerin gümrük vergileri artırılarak ithalatın azaltılması sağlanmaya çalışılmıştır. (Cevap D) 16. Cumhuriyet Döneminde tarımsal gelişmeleri sağlamak amacıyla önemli yenilikler yapılmıştır. Bu yeniliklerden Aşar Vergisi’nin kaldırılması 1925, Toprak reformunun yapılması 1929, Tarım ve Kredi Kooperatifleri’nin kurulması da 1928 yılında gerçekleşmiştir (I – III – II). (Cevap B) 17. Atatürk’ün parçada verilen sözü ilk Türk çocuğunun atalarını tanıması gerektiğini atalarını tanıdıkça kendisinde kuvvet bulacağını belirterek ulusal tarih bilincini oluşturmanın önemini vurgulamıştır. (Cevap A) 18. Cumhuriyet Döneminde kadınlara seçme - seçilme hakkının verilmesi, ilköğretimin zorunlu olması, Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile toplumsal alanda kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve Soyadı Kanunu’nun çıkarılması toplumda ayrımcılık belirten unvan ve lakapların kaldırılması toplumda vatandaşlar arasında eşitlik sağlanmaya çalışıldığını gösterir. Ancak yerli malı kullanımına öncelik verilmesi ekonomik alanla ilgili bir durumdur. (Cevap A)

Cumhuriyet Döneminde dış ticaret açığını azaltmak, bağımsız bir ticaret oluşturmak amacıyla yerli malı kullanımı teşvik edilmiştir. Bu amaçla yurt dışından getirilen ithal ürünlerin gümrük vergileri artırılarak ithalatın azaltılması sağlanmaya çalışılmıştır. (Cevap D)

Cumhuriyet Döneminde tarımsal gelişmeleri sağlamak amacıyla önemli yenilikler yapılmıştır. Bu yeniliklerden Aşar Vergisi’nin kaldırılması 1925, Toprak reformunun yapılması 1929, Tarım ve Kredi Kooperatifleri’nin kurulması da 1928 yılında gerçekleşmiştir (I – III – II). (Cevap B)

Atatürk’ün parçada verilen sözü ilk Türk çocuğunun atalarını tanıması gerektiğini atalarını tanıdıkça kendisinde kuvvet bulacağını belirterek ulusal tarih bilincini oluşturmanın önemini vurgulamıştır. (Cevap A)

Cumhuriyet Döneminde kadınlara seçme - seçilme hakkının verilmesi, ilköğretimin zorunlu olması, Medeni Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile toplumsal alanda kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve Soyadı Kanunu’nun çıkarılması toplumda ayrımcılık belirten unvan ve lakapların kaldırılması toplumda vatandaşlar arasında eşitlik sağlanmaya çalışıldığını gösterir. Ancak yerli malı kullanımına öncelik verilmesi ekonomik alanla ilgili bir durumdur. (Cevap A)

Mustafa Kemal, İsmet İnönü’ye II. İnönü Savaşı’ndan sonra “Siz orada yalnız düşmanı değil bu milletin makus (kötü) tarihini de yendiniz.” ifadesini içeren telgrafı çekmiştir. (Cevap B)

Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında yer almasında yönetimde bulunan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Almanya’nın savaşı kazanacağına inanması ve Alman hayranlığı ile diplomatik yalnızlıktan kurtulma düşüncesi etkili olmuştur. Yeni cephelerin açılması isteği Osmanlı Devleti’nin değil Almanya’nın Osmanlı Devleti ile ittifak yapmasında etkili olan bir nedendir. (Cevap D)

Lozan Antlaşmasında Boğazlar konusunda uluslararası bir komisyon kurulması karara bağlanmıştır. Ancak 1936 yılında Montrö Boğazlar sözleşmesi ile komisyon kaldırılarak bütün yetkileri Türkiye’ye bırakılmıştır. Adalar konusu II. Dünya Savaşı’ndan sonra gündeme gelmiştir. Diğer öncüller ise yeniden görüşülmemiştir. (Cevap D)

Sivas Kongresi’nden sonra İstanbul Hükümeti ile bütün haberleşmenin kesilmesi üzerine Anadolu hareketine sıcak bakan Ali Rıza Paşa kabinesi kurulmuştur. Bunun üzerine ilişkiler yeniden başlamış ve İstanbul Hükümeti’nden Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Amasya Görüşmeleri yapılmıştır. Bu görüşmelerde Mebusan Meclisinin toplanması, Azınlıklar, Temsil Heyetinin tanınması ve vatanın bütünlüğünün korunması kararı alınmıştır. Amasya Görüşmelerinden sonra Temsil Heyeti, Batı cephesine ve İstanbul’a yakın olduğu için Ankara’ya gelmiştir. Dolayısı ile Temsilciler Kurulu’nun Ankara’ya gelmesi daha sonraki bir gelişmedir. (Cevap A)

Atatürk Döneminde Soyadı Kanunu çıkarılarak ülke içindeki resmi işlerde kolaylık sağlanması amaçlanmıştır. Ancak diğer II. ve III. seçeneklerdeki yeniliklerle batılı devletlerle ticari ilişkilerin geliştirilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. (Cevap D)

Türkiye, Musul’un kendi mandasındaki Irak’a verilmesini isteyen İngiltere ile sorun yaşamıştır. Bu konuda 1926 Ankara Antlaşması imzalanmış ve Musul, İngiliz mandasındaki Irak’a bırakılmıştır. (Cevap C)

İngiltere ve Fransa I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesini açarak iç karışıklıklar yaşayan Rusya’ya askeri yardım götürmeyi sağlamak, Balkan uluslarının kendi yanlarında savaşa girmesini sağlamak, İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını ele geçirerek I. Dünya Savaşını kısa zamanda sona erdirmek gibi amaçlar taşımışlardır. Ancak Rusya’nın I. Dünya Savaşı’ndan çekilmesini sağlamak gibi bir amaç taşımamışlardır. Zira Rusya kendi müttefikleridir. (Cevap D)

Türkiye’de Millet Mekteplerinin açılması 1928 ve Halk Evlerinin kurulması 1932 yılında gerçekleşmiştir. Ancak Köy Enstitüleri 1940 yılında İsmet İnönü döneminde Hasan Ali Yücel tarafından kurulmuştur. (Cevap D)

Cumhuriyet Döneminde Türk tarihinin yalnızca Osmanlı ve İslam tarihi ile sınırlı olmadığı çok eski ve köklü bir tarihi birikime sahip olduğunu kanıtlamak için Türk tarihi alanında önemli çalışmalar yapılmıştır. Ayrıca Türk dilinin zenginliklerini ortaya koymak ve Türkçe’yi bilim dili haline getirmek için Türk Dili’nin geliştirilmesine çalışılmıştır. Bu gelişmeler ulusçuluk yani milliyetçilik anlayışına uygun yeniliklerdir. Ancak toplumu çağdaş bir görünüme kavuşturmak inkılapçılıkla ilgilidir. (Cevap D)

25 Kasım 1925 yılında kabul edilen Şapka İnkılabı ile Topluma çağdaş bir görünüm kazandırmak amacı taşınmıştır. Bu şekilde Batı uygarlığı ile bütünleşmek amaçlanmıştır. (Cevap B)

Osmanlı Devleti’nde Milliyetçilik hareketleri sonucunda ilk önce Yunanistan bağımsızlığını kazanmıştır (1829). Ardından Berlin Antlaşması (1878) Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsız olmuşlardır. Bulgaristan II. Meşrutiyet’in ilanından sonra bağımsız olmuştur (1908). Arnavutluk ise I. Balkan Savaşı’ndan sonra bağımsızlığını kazanmıştır (1913). Dolayısıyla Osmanlı’dan ayrılarak bağımsızlığını kazanan son Balkan ülkesi Arnavutluk’tur. (Cevap D)

İstanbul Antlaşması’nda yer alan maddeler ile Osmanlı Devleti bölgede kalan Türklerin haklarını yasal güvenceye almaya çalışmıştır. (Cevap B)